news
Аналітыка

«Чорныя салаўі», шытыя белымі ніткамі. Як правакацыі КДБ ламаюць жыцці беларускім падлеткам

Прапаганда заяўляе, што ўкраінскія спецслужбы выкарыстоўваюць маладзёнаў для тэрактаў.
01.05.202410:22

Прапаганда рэжыму ў Беларусі заяўляе, што ўкраінскія спецслужбы выкарыстоўваюць маладзёнаў для арганізацыі тэрактаў у краіне. Праўда, агляд доказаў і веданне ранейшых практык, у тым ліку ў саюзнай Расеі, намякаюць на тое, што менавіта айчынныя сілавікі могуць выкарыстоўваць моладзь у сваіх правакацыях.

Марыя Місюк. Здымак з
відэа: Телеканал ОНТ / YouTube

У эфіры дзяржаўнага тэлеканалу ОНТ увечары 29 красавіка выйшаў прапагандысцкі фільм «Дзеці на прыцэле. Завербаваныя ворагам». У 45-хвілінным відэа жаночы закадравы голас апавядае пра арышт падлеткаў і маладзёнаў за нібыта «тэрарызм» ды супрацу з украінскімі спецслужбамі.

Гэтак, гаворыцца пра падпольную групу «Чорныя салаўі», якою кіравала Чырвоная Жаба – 16-гадовая ўкраінка Марыя Місюк. Як заяўляюць, дзяўчыну ў 2022 годзе, пасля пачатку поўнамаштабнага ўварвання, перавезлі ў Беларусь бацькі. Сама яна гэтага не хацела і ў 14 гадоў стварыла «тэрарыстычную ячэйку», куды ўцягнула пяцярых студэнтаў каледжаў з Менску, Баранавічаў, Нясвіжу і Лунінца: Трафіма Барысава, Сяргея Жыгалёва, Дзмітрыя Захарошку, Настассю Кліменку, Аляксандру Пуліновіч. Марыя жыла ў Міры і была звязаная ці то з «баявой арганізацыяй анарха-камуністаў», ці то з «нацыянальна-вызвольнай арміяй», але ў любым разе дзеяла нібыта пад кантролем украінскіх спецслужбаў.

Спачатку «Чорныя салаўі» распаўсюджвалі ўлёткі і малявалі графіці, а потым пастанавілі зарганізаваць выбух у РУУС або пракуратуры ў Баранавічах. Падлеткі нібыта самастойна сабралі выбуховае прыстасаванне. Паводле прапагандыстаў, куратарам з украінскага боку нібыта быў нейкі Вячаслаў з пазыўнымі Фрыц і Марычка. Менавіта на ягонае заданне маладзёны рыхтавалі дыверсіі і тэракты. У фільме не тлумачыцца, як арыштавалі падлеткаў і як выйшлі на іх. Марыі Місюк выставілі абвінавачванне паводле ч. 2 арт. 289 КК («Акт тэрарызму»).

Цягнік на станцыі Баранавічы Цэнтральныя. Баранавічы, Беларусь. 10 кастрычніка 2021 года.
Фота: Белсат

Апроч «Чорных салаўёў», у фільме згадваецца 18-гадовы Данііл Гарасім. Яго вінавацяць паводле арт. 356 КК («Здрада дзяржаве»). Маладзён, як заяўляюць, доўга пісаў у розныя беларускія незалежніцкія і ўкраінскія структуры, але яму ніхто не адказваў. Аднойчы, пасля чарговага звароту, яму ўсё ж адказалі і даручылі здымаць перагон вайсковай тэхнікі «з гаража ў гараж» у Асіповічах. Затрымалі хлопца ўзімку пасля таго, як ён мусіў забраць «на заданне куратараў» рэчы з тайніка для дыверсіі на чыгунцы.

Таксама ў фільме абвінавацілі Украіну ў стварэнні каналаў у Telegram, у якіх заклікалі забіваць дзяцей за грошы. Пры гэтым згадалі чамусьці 16-гадовага Станіслава Шапеля з Магілёва, які пагаджаўся толькі развозіць грошы. Для гэтага СБУ нібыта патрабавала ад яго праходзіць верыфікацыю, дасылаючы фота з пашпартам і відэа з прызнаннем у гатовасці служыць украінскай выведцы.

Згадваюць у фільме і студэнтаў БНТУ, якія дзяліліся знойдзенымі самастойна ў інтэрнэце дапаможнікамі для вырабу зброі або кнігаю «Mein Kampf» Адольфа Гітлера.

«Яны вербавалі нашых дзяцей», – працягвае закадравы голас, не ўдакладняючы пры гэтым, хто «яны».

Навошта гэта СБУ?

У каментары «Белсату» былы супрацоўнік Службы бяспекі Украіны Іван Ступак падкрэсліў, што ўкраінскія спецслужбы не праводзяць у Беларусі аніякай дыверсійнай дзейнасці, скіраванай супраць рэжыму Аляксандра Лукашэнкі, нават нягледзячы на яго ўцягнутасць у расейскую вайну супраць Украіны.

Паводле Ступака, па-першае, такія дыверсіі ў Беларусі могуць выставіць Украіну ў якасці агрэсара, што ў сваю чаргу можа «справакаваць цалкам знікненне дапамогі нам [Украіне. – Заўвага рэд. belsat.eu] ад заходніх сяброў». Па-другое, гэта можа выклікаць узнікненне другога фронту супраць Украіны, ужо на беларускай мяжы.

На думку былога супрацоўніка СБУ, украінскія спецслужбы могуць мець дачыненне да дыверсіяў супраць расейскіх аб’ектаў у Беларусі, як, напрыклад, самалёта А-50, але не лукашэнкаўскага рэжыму:

«Графіці, падрыў, падпал нейкіх выканкамаў, міліцыі – гэта ўсё, прашу прабачэння, бздура. Нам гэта не цікава. Гэта сітуацыю на фронце наагул не змяняе. А нам трэба яе змяніць».

Суразмоўца не выключае, што такія абвінавачванні могуць выкарыстоўваць спецслужбы ў самой Беларусі «для нутранога карыстання». Магчыма, у супрацы з расейскімі калегамі – для «падагрэву» Лукашэнкі. У прыватнасці Ступак згадаў нядаўнія заявы кіраўніка КДБ Івана Церцеля пра тэрарыстаў, якія нібыта хаваюцца ва ўкраінскіх шпіталях. Сюды ж можна, відаць, аднесці і нядаўні фільм на ОНТ пра нібыта змаганне з украінскімі дыверсантамі на Палессі. З дапамогаю гэтага, мяркуе эксперт, Расея можа спрабаваць пераканаць Лукашэнку ўступіць у вайну супраць Украіны:

«Магчыма, трэба запалохаць, паказаць, што ворагі паўсюль: і там ворагі, і ў Літве ворагі, і Украіна – ворагі. Такое назапашванне, калі кожны дзень дакладваюць, што там нешта ўкраінскія спецслужбы зрабілі, там нешта напісалі, і потым у галаве дыктатара складваецца карцінка: усё – усе ворагі».

Такое ўжо было ў Расеі

У Беларусі раней крымінальных справаў за тэрарызм у дачыненні групы маладзёнаў не заводзілі. Але ў суседняй Расеі такія справы ўжо былі. Напрыклад, 15 сакавіка 2018 года затрымалі дзесяцёх удзельнікаў групы «Новое величие», чальцы якой вучыліся страляць і рабіць кактэйлі Молатава. Таксама іх вінавацілі ў намеры падпаліць офіс «Единой России», зрабіць «нешта» з Астанкінскай тэлевежай і гэтак далей.

«Справа «Нового величия» сталася вынікам правакацыі з боку аператыўніка: фігуранты (не ўсе з іх былі падлеткі) не збіраліся ствараць ніякіх структураў, ідэю пра стварэнне намовіў ім правакатар з боку дзяржавы», – апавяла «Белсату» адвакатка з Расеі Валерыя Веташкіна.

У 2020 годзе ў Канску (Краснаярскі край) за расклейванне ўлётак затрымалі трох 14-гадовых падлеткаў, якіх пасля абвінавацілі ў імкненні падарваць будынак ФСБ у камп’ютарнай гульні «Minecraft».

Веташкіна падкрэслівае: у гэтых выпадках не вялося пра рыхтаванне сапраўдных тэрактаў. Проста сілавікам з аднаго боку былі патрэбныя паляпшэнне статыстыкі і «зорачкі на пагонах», а ўладам – «запужаць астатніх».

Пры гэтым Веташкіна бачыць падабенства справы «Чорных салаўёў» з расейскімі справамі:

«Заўсёды ў расейскіх справах усё пачынаецца з абмеркаванняў, допісаў у інтэрнэце, улётак, графіці і сустрэчаў, а потым рэзкае невытлумачальнае жаданне ўзарваць дзяржаўны будынак».

На думку адвакаткі, выключаць, што беларускія спецслужбы ў гэтым выпадку прынамсі скарысталіся расейскім досведам, нельга.

Схема са свядомаю правакацыяй, дарэчы, не ёсць нечым новым для Беларусі. Гэтак, спецслужбы Беларусі ўжо выкарыстоўвалі ў 2021 годзе ў справе супраць палітыкаў Аляксандра Фядуты, Юрася Зянковіча і Рыгора Кастусёва звесткі пра намер нібыта выкрасці Лукашэнку.

Задурыць мозг і зрабіць ідэалагічна правільных людзей

Прадстаўнік арганізацыі «BYPOL», падпалкоўнік міліцыі Станіслаў Лупаносаў назваў у размове з «Белсатам» сюжэт ОНТ абсалютна прапагандысцкаю праграмаю, мэта якой – сфармаваць з падлеткаў «ідэалагічна правільных людзей для рэжыму ў Беларусі». На гэта паказвае ў тым ліку выкарыстанне ў фільме ажно двух псіхолагаў – Наталлі Драздовай і Руслана Аўзалава, якія між іншага ацэньваюць паводзіны затрыманых, часта маніпулюючы фактамі і скажаючы іх. Напрыклад, Драздова заяўляе, што менавіта школьнікі былі галоўнаю рухальнаю сілаю кіеўскага Майдану 2013–2014 гадоў, хоць там «народ быў з усёй Украіны».

Псіхолагі таксама апавядаюць, якія захады нібыта СБУ выкарыстоўвае ў дачыненні падлеткаў, каб прыцягнуць іх на свой бок. Але, адзначыў Лупаносаў, «менавіта КДБ выкарыстоўвае гэтыя прыёмы, але псіхолагі спрабуюць задурыць мозг гледачу так, што вінавацяць Украіну ў гэтым».

«Гэта максімальна прапагандысцкі фільм. Я ўпэўнены, што яго будуць паказваць у абавязковым загадным парадку ў школах і на першых курсах ВНУ. Гэта менавіта прафілактычная праца КДБ», – сказаў прадстаўнік «BYPOL».

Не звязаныя паміж сабою справы

Лупаносаў адзначыў, што фільм расказвае пра адразу некалькі ніяк не звязаных паміж сабою групаў падлеткаў і маладзёнаў. Прычым адбываецца і маніпуляванне фактамі. Напрыклад, пра затрыманне «Чорных салаўёў» казалі так, нібы гэта адбылося ўсяго некалькі месяцаў таму, але канал перастаў працаваць яшчэ 23 лістапада 2023 года. Створаны ж ён быў 9 студзеня мінулага года. І толькі пасля выхаду фільму ОНТ у ім з’явілася інфармацыя пра затрыманні ўдзельнікаў.

«Я думаю, гэты канал стварылі супрацоўнікі КДБ і вялі яго з пачатку і да канца», – сказаў Лупаносаў.

Паказаны ў фільме студэнт БНТУ Сцяпан Васілевіч, на думку суразмоўцы, нават не ў зняволенні, бо быў актыўны ў сацсетках напярэдадні выхаду прапагандысцкай стужкі. А выпадак са Станіславам Шапелем – «тыповая гісторыя вербавання дропа», падстаўной асобы, на якую пасля афармляюцца сім-карткі ці банкаўскія рахункі дзеля злачыннай дзейнасці.

«Гэтак робяць ашуканцы, каб узяць на кручок чалавека, а потым дропа гэтага шантажаваць, каб ён далей працягваў і падключаў сім-карты. Гэта гісторыя для разводаў, махлярства. Тыя выпадкі, якія цяпер вельмі моцна захліснулі Беларусь, калі цярпяць бабулі, пенсіянеры альбо іншыя грамадзяне, якія не могуць праверыць звестак і якімі лёгка можна маніпуляваць», – сказаў прадстаўнік «BYPOL».

Гісторыі
Затрыманне, ператрусы, ціск КДБ і параноя. Алесь Крот апавёў пра свой ад’езд з Беларусі
2024.02.23 06:00

Што датычыць Данііла Гарасіма, то тут, паводле Лупаносава, на падставе лексікі, якая ўжывалася, «адразу відаць падыход КДБ, які яны выкарыстоўваюць для вербавання, для падбухторвання да здзяйснення злачынства». Пры гэтым, мяркуючы з кадраў фільму, за хлопцам увесь час сачылі спецслужбы.

«Вялі чалавека з першага дня. Гэта паказваюць менавіта здымкі аператыўнай службы вонкавага назірання, як вядуць чалавека, як ён у Асіповічы прыязджае. З самага першага дня. Значыць, яны яго кантралявалі, значыць, ведалі, каго весці», – сказаў Лупаносаў.

Дый сама гісторыя з затрыманнем Гарасіма нагадвае затрыманне ў сакавіку 2024 года 20-гадовага гарадзенца Кірыла Гаўрылава. З ім таксама нібыта звязаліся з Украіны і прапанавалі за грошы здымаць вайсковую тэхніку. І затрымалі яго таксама пры спробе забраць рэчы з схованкі.

Пры гэтым Лупаносаў падкрэсліў, што Украіне нават не трэба кагосьці пасылаць здымаць перасоўванне тэхнікі, бо яна «цудоўна відаць Збройным сілам Украіны са спадарожнікаў»:

«Нашто ім грамадзянаў пасылаць? Гэта аднаму толькі КДБ і Лукашэнку вядома».

Ёсць пытанні і да выкарыстання нібыта ўкраінскімі спецслужбамі мэсэнджару «WhatsApp», які не ёсць бяспечным на 100 %.

Старасць заўжды баіцца моладзі

Лупаносаў падкрэсліў, што ўсе гэтыя справы «шытыя белымі ніткамі». Іх задача – трымаць людзей у страху, бо іншых інструментаў трымаць людзей ідэалагічна блізкімі да сябе ў рэжыму няма.

Пры гэтым, на думку суразмоўцы, рэжым у Менску адчувае ўсё ж для сябе пагрозу з боку Украіны, бо браў суўдзел у расейскай агрэсіі супраць яе, а Кіеў дасюль «не даў аніякага адказу».

Дый агулам, сказаў прадстаўнік «BYPOL», лукашэнкаўскі рэжым не давярае беларускай моладзі, бо «заўжды старасць баіцца моладзі».

Макар Мыш belsat.eu